-
1 Æрхоны дон
-
2 Æрхоны станицæ
-
3 тæрхоны лæг
1) третейский судья, арбитр (в обычном праве осетин)Раздæр раныхас кæныны бар вæййы уыцы тæрхоны лæгтæй хистæрæн, стæй та уый кæстæрæн. – Право выступить первым бывает у старшего из судей, потом – у следующего по возрасту. (Къарджиаты Б., Ирон æгъдæуттæ)
2) обычно мн. тæрхоны лæгтæ – власти предержащие, власть имущие; государственные мужиНæ тæрхоны лæгты адæмы мæт никуы уыд, æдзухдæр кастысты Центры дзыхмæ. – Наши государственные мужи никогда не заботились о народе, они всегда смотрели в рот Центру. (Хъодзаты Æ., Æмæ дзырд уыди Хуыцау)
-
4 искæйы тæрхоны бадын
идиом. осуждать кого-либо -
5 тæрхон
(мн. тæрхæттæ)тæрхоны процесс – судебный процесс, судебное разбирательство; судопроизводство
тæрхонмæ раттын – отдать под суд
тæрхоны рæстæджы – во время суда
Ноджы фылдæр арæхстдзинад хъуыди туджы тæрхоны. – Еще большего мастерства требовало разбирательство дел кровников. (Джыккайты Ш., Арт æмæ æртхутæг)
2) судебное решение, приговортæрхон æххæстгæнæг – судебный исполнитель
тæрхон рахæссын – вынести приговор
фынддæс азы ахæстоны фæбадыны тæрхон рахæссын – приговорить к пятнадцати годам лишения свободы
цæрæнбонтæм ахæстоны фæбадыны тæрхон рахæссын – назначить пожизненное тюремное заключение
фехсыны тæрхон рахæссын – приговорить к расстрелу
æрцауындзыны тæрхон рахæссын – приговорить к смерти через повешение
марыны тæрхон – смертный приговор
марыны тæрхон рахæссын – приговорить к смертной казни, вынести смертный приговор
Рацыди цалдæр сахаты æмæ, Млодецкийæн цы тæрхон рахастой, уый æххæстгонд æрцыди. – Прошло несколько часов и приговор, вынесенный Млодецкому был приведен в исполнение. («Мах дуг», 2005, №8)
Æрæджиау сæ æрцахстой æмæ сын марыны тæрхон рахастой. – Наконец их поймали и вынесли им смертный приговор. (Дзасохты М., Дæллаг Ир)
3) решение, постановлениеОбкомы бюройы тæрхон – лæвæрд ын æрæцæуæд карз æфхæрд, фæстаг бафæдзæхстимæ, хаст æрцæуæд ацы ’фхæрд йæ сæрмагонд хъуыддагмæ. – Постановление бюро обкома – объявить строгий выговор, с последним предупреждением и занесением в личное дело. (Нафи, «Мах дуг», 2007, №10)
4) обсуждениеадæмы тæрхонмæ рахæссын – вынести на суд народа, поставить на обсуждение
идиом. искæйы тæрхоны бадын -
6 зæй
снежная лавина; снежный обвал, завалЗæй уæ фæласа нæ тæрхоны лæгтæ! – Пусть унесет вас лавина, наши судьи! (Хетæгкаты Къ.)
Бибойы æд рæгъау зæй фæласта. – Бибо вместе со стадом унесла лавина. (Гæдиаты С.)
-
7 ирæдисæг
(мн. ирæдисджытæ)уст. лицо, прибывающее накануне свадьбы в дом жениха для получения калымаКуыд дзырдта, афтæмæй æвддæс æмæ дыууисæдз хатты уыд ирæдисæг, æртындæс æмæ ссæдз хатты та туджы тæрхоны. – По его словам, он пятьдесят семь раз взимал калым, а тридцать три раза разбирал дела кровников. (Джыккайты Ш., Арт æмæ æртхутæг)
-
8 процесс
См. также в других словарях:
Тæрхоны лæгтæ — см. Тæрхоны лæгтæ – перевод Тæрхоны лæгтæ – æхсæны тæрхоны уæнгтæ. Иуæй иу хатт æй этнографион литературæйы фæхонынц адæмон тæрхондон дæр. Тæрхоны лæгтæ æвзæрст цыдысты хъæубæсты зæронд лæгтæй; фыдæлтæй баззайгæ æгъдæуттæ хуыздæр чи зыдта æмæ… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
Тæрхоны лæгтæ – перевод — см. Тæрхоны лæгтæ Тархоны лагта члены третейского суда, или суда посредников, называемого иногда в этнографической литературе народным судом. Избирались для решения конкретных важных вопросов жизни селения (прекращения кровной мести, разрешения… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
Æхсæны лæгтæ — см. Æхсæны лæгтæ – перевод Æхсæны лæгтæ, раст лæгтæ, хуыздæр лæгтæ – ахæм номæй хуыдтой, тæрхоны хъуыддæгтæм иу суды рæстæг йæ цæст чи дардта, уыцы лæгты. Алы тæрхоны хъуыддаджы тыххæй дæр æвзæрстой иу – дыууæ, уæлдай вазыгджындæр хъуыддæгты… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
МАДИЗÆНЫ ДЗУАР — см. МАДИЗÆНЫ ДЗУАР – перевод Бирæ кувæндæттæ уыд Уæлладжыры комы, бирæ кувæндæттæ дзы ис ныр дæр, фæлæ адæм сæхи тынгдæр кæуыл фæдзæхстой, уыдонæй иу уыди Мадизæны дзуар, Мадизæны кувæндон, хуыдтой ма йæ Дагомы зæронд Уастырджи дæр, уымæн æмæ… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
Мадизæны дзуар — см. Мадизæны дзуар – перевод Мадизæны дзуар, Дагомы зæронд Уастырджи – Дагомы хъæубæстыл аудæг дзуар, хъуыстгонд уыдис æгас Ирыстоны. Дагомы дзуары бын рагæй æрæгмæ фидауын кодтой туджджынты, стæмæй фæстæмæ, Уæлладжыры æмæ Куырттаты комы хъæутæй… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
Æвдисæн — см. Æвдисæн – перевод Æвдисæн – гуырысхо иу кæуыл кодтой, уый аххос бавдисынæн иу зианбаййафæджы кæй æвдисæн дзырд бахъуыдис, уыцы адæймаг. Æвдисæн комдзогæй хъауджыдæр у хуымæтæг æвдисæн. Тæрхоны быцæуты æвдисæн уæвын нæлгоймаджы аккаг… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
æрхонын — ↑ хонын Хуымæтæг, аразгæ, цæугæ мивдисæг. Æххæст хуыз. Æбæлвырд формæ бирæон нымæцы: æрхонынтæ Æбæлвырд формæ æн ыл: æрхонæн Æбæлвырд формæ æн ыл бирæон нымæцы: æрхонæнтæ йедтæ Ифтындзæг: Æргомон здæхæн. Нырыккон афон. æз æрхонын … Словарь словообразований и парадигм осетинского языка
ЗÆД — Ирон мифологийы, стæй абоны ирон ныхасы дæр арæх æмбæлæм: «Зæдтæ æмæ Дауджытæ æххуысгæнæг уæнт», – зæгъгæ, ахæм дзырдбастыл. Зæдтæ æмæ Дауджытæм кувынц Нарты адæм дæр, æмæ сын ахъаз кæнынц. Зæдтæ æмæ Дауджытæ сты Хуыцауы дæлбар. Уæлдæр загъд… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
Ирон адæмы этнографи æмæ мифологи — Этнография и мифология осетин АЛФАВИТОН АМОНÆГ Абырджыты æвзаг Авд дзуары Авдæнмæ фидыд Авункулат Агдар Аза бæлас … Словарь по этнографии и мифологии осетин
КЪÆЛÆЛДАР — Дзинагъамæ хæстæг фидар хох. Сырдтæ, дам, дзы иумæ тыгуырæй тæрхоны фæбадынц. кæс «АРВЫ ДУАР» Ы СÆРГÆНДТÆ … Словарь по этнографии и мифологии осетин
Мадизæн — – афтæ хуыйны, æппæт Ирыстоныл хъуыстгонд Дагомы тæрхондон цы фæзгонды бадти, уый. Дагомы тæрхондоны лæгтæм, куыд уæлдæр тæрхоны къæпхæнмæ, æххуысагур цыдысты уæлдай вазыгджындæр фарстатæ алыг кæныны тыххæй æрмæст Ирыстоны алы кæмттæй нæ, фæлæ ма … Словарь по этнографии и мифологии осетин
